Phòng chống xâm hại trẻ em trên không gian mạng

Thứ năm - 28/08/2025 09:21 6 0

Ngày nay, với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin, internet và các thiết bị di động đã mang đến nhiều lợi ích tích cực cho đời sống nói chung và trẻ em nói riêng. Internet giúp trẻ tiếp cận tri thức, phục vụ học tập, vui chơi, giải trí và trau dồi các kỹ năng. Tuy nhiên, khi tham gia môi trường mạng trẻ có thể đối mặt với nhiều rủi ro khi tiếp cận những thông tin không phù hợp gây tác động tiêu cực đến nhận thức, hành vi, thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng.

Trẻ cần được trang bị kỹ năng phòng chống xâm hại trên không gian mạng

Theo thống kê của Trường Đại học Cảnh sát Nhân dân, tính đến đầu năm 2025, Việt Nam có khoảng 79,8 triệu người dùng internet (chiếm 78,8% dân số). Số liệu khác của Tổng cục Thống kê cho thấy có khoảng 27 triệu trẻ em dưới 18 tuổi sử dụng internet. Mặt khác, trong một khảo sát từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe và Dân số có đến 36,5% trẻ em từng tiếp xúc thông tin, hình ảnh bạo lực và hơn 13% trẻ bị buộc phải tiếp cận tài liệu khiêu dâm không mong muốn. Đây là những con số đáng báo động, cho thấy vấn đề xâm hại trẻ em trên không gian mạng ngày càng nghiêm trọng và diễn ra với nhiều hình thức tinh vi.
1. Các hình thức xâm hại trẻ em trên không gian mạng

Bắt nạt qua mạng: Trẻ bị xúc phạm, chế giễu, tung tin sai sự thật, phát tán hình ảnh nhạy cảm hoặc bị tấn công bằng tài khoản giả mạo. Nạn nhân thường lo lắng, mất tự tin, sa sút học tập, thậm chí có nguy cơ trầm cảm, tự hủy hoại bản thân.
Lạm dụng lòng tin: Kẻ xấu giả danh bạn bè, thầy cô, người có uy tín để tạo niềm tin rồi dụ dỗ, ép buộc trẻ thực hiện hành vi không lành mạnh. Điều này khiến trẻ dễ mất niềm tin vào các mối quan hệ xã hội, bị tổn thương tâm lý nặng nề.
Tấn công bằng phần mềm độc hại: Qua đường link, tệp đính kèm, ứng dụng giả mạo nhằm chiếm quyền kiểm soát thiết bị, đánh cắp dữ liệu hoặc tống tiền.
Gạ gẫm qua mạng: Kẻ xấu tiếp cận, xây dựng mối quan hệ, sau đó lôi kéo, lợi dụng trẻ cho mục đích tình dục.
Tống tiền trực tuyến: Đe dọa, uy hiếp trẻ để buộc cung cấp thông tin cá nhân, tài sản hoặc thực hiện yêu cầu trái pháp luật.

2. Dấu hiệu nhận biết trẻ có nguy cơ bị xâm hại

Thay đổi tâm lý: dễ cáu gắt, lo lắng, thu mình, ngại giao tiếp, tránh xa bạn bè và gia đình.
Thay đổi thói quen sử dụng internet: đột ngột online nhiều về đêm, dùng ứng dụng lạ, tạo tài khoản mới, hoặc giấu giếm thiết bị.

3. Phòng ngừa xâm hại trẻ em trên mạng
Phòng ngừa là trách nhiệm của cả trẻ em, gia đình, nhà trường và xã hội:

Giáo dục và nâng cao nhận thức cho trẻ:
- Không chia sẻ thông tin cá nhân, thiết lập chế độ riêng tư.
- Nhận biết và tránh xa các nội dung, mối quan hệ đáng ngờ.
- Khuyến khích trẻ báo ngay cho cha mẹ, thầy cô khi gặp sự cố.
Ứng dụng biện pháp kỹ thuật:
- Dùng phần mềm kiểm soát như Parental Control, Qustodio, Norton Family…
- Hạn chế thời gian sử dụng internet, theo dõi trang web và ứng dụng trẻ truy cập.
- Cài đặt quyền riêng tư, mật khẩu mạnh, không chia sẻ vị trí.
Xây dựng mối quan hệ tin cậy giữa cha mẹ và con cái: thường xuyên trò chuyện, chia sẻ, không trách mắng khi trẻ gặp sự cố.
Hợp tác giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng: tổ chức truyền thông, tập huấn kỹ năng số, xây dựng môi trường mạng an toàn.

4. Xử lý khi trẻ bị xâm hại

Đảm bảo an toàn ngay lập tức: ngừng sử dụng thiết bị, xóa dữ liệu độc hại, trấn an tinh thần trẻ.
Thông báo cơ quan chức năng: báo công an, tổ chức bảo vệ trẻ em; đồng thời báo cáo nền tảng mạng xã hội liên quan.
Tư vấn, hỗ trợ tâm lý: giúp trẻ lấy lại niềm tin và cân bằng cảm xúc.
Giáo dục lại về an toàn mạng: g trẻ có kỹ năng phòng vệ lâu dài.

Tóm lại, trẻ em có quyền được bảo vệ khỏi mọi nguy cơ xâm hại trên không gian mạng. Việc trang bị kiến thức, kỹ năng cho trẻ, đồng thời tăng cường sự đồng hành của gia đình, nhà trường và xã hội sẽ góp phần xây dựng môi trường mạng lành mạnh, an toàn, giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.